Staafje, ring, prikpil en pleister: hormonale anticonceptie

Als je alle hormonale anticonceptie in een klaslokaal zou zetten, dan zou de pil het populairste meisje van de klas zijn. De runner-up die de meeste mensen kennen? Het spiraaltje.

Maar wie hoor je minder – ondanks dat ze even hard werken? Onder andere de implanon, anticonceptiering en anticonceptiepleister. Hoog tijd dus om deze aan je voor te stellen, want hoe meer anticonceptiemiddelen je kent, hoe beter je kunt kiezen welke voor jou geschikt is.

“Forgettable contraceptives”

Wat al deze alternatieven met elkaar gemeen hebben, is dat ze net iets ‘gemakkelijker’ zijn dan de pil: je hoeft er minder vaak aan te denken. Toch zijn ze net zo betrouwbaar. Klinkt dat goed? Lees dan snel verder.

Alle alternatieven kort samengevat

Er zijn meer opties dan dagelijks de pil slikken of een spiraaltje voor vijf jaar hebben! Er is ook anticonceptie waar je bijvoorbeeld maar een keer per maand of om de paar weken aan hoeft te denken.

Dat een anticonceptie alleen in je arm, baarmoeder of in een pleister zit, betekent niet dat het lokaal werkt: de hormonen gaan door je hele lichaam.

De bijwerkingen van hormonale anticonceptie zijn altijd redelijk vergelijkbaar, omdat ze dezelfde hormonen bevatten. Wel soms in mindere mate.

De vormen van anticonceptie in deze blog kort in vogelvlucht:

Het anticonceptiestaafje. Deze wordt door een arts in je arm geplaatst. Hij werkt X jaar en heeft een betrouwbaarheid van 99 procent.
De anticonceptiering! Deze breng je zelf in, en hij blijft drie weken zitten. Dan houd je een stopweek. De betrouwbaarheid is 99.1 procent.
De prikpil. Deze zet je zelf of een arts doet het voor je. Dat gebeurt elke 12 weken. De betrouwbaarheid is 99 procent.
De anticonceptiepleister: Deze plak je zelf op, elke week een nieuwe. Na drie weken houd je een stopweek. De betrouwbaarheid is 99 procent.

Wat is het anticonceptiestaafje?

Een hormonaal implantaat, staafje, Implanon: misschien heb je er wel eens over gehoord. Het etonogestrel implantatiestaafje is letterlijk een klein staafje, van zo’n 4 centimeter, dat in je lichaam wordt geplaatst als vorm van anticonceptie. Dat wordt gedaan in de arm die je het minst gebruikt, aan de binnenkant van je bovenarm. Dat is geen zware operatie, maar kan gewoon bij de huisarts gedaan worden.

Welke hormonen zitten in de implanon?

De huisarts zal je het Implanonstaafje geven dat het progestageen-hormoon etonogestrel bevat. Dit heeft ongeveer dezelfde werking als natuurlijk progesteron. In het staafje zit dus geen oestrogeen – goed om te weten voor vrouwen die op zoek zijn naar oestrogeenvrije anticonceptie.

Hoe werkt de implanon?

Door de afgifte van progesteron wordt ovulatie voorkomen. Zie het als een stoorzender voor de klier in je hersenen. Ook wordt je baarmoederslijm aan het begin van je baarmoedermond dikker, waardoor sperma er lastiger doorkomt. Zo ben je ‘’dubbel’’ beschermd.

Wat zijn de voordelen van de implanon?

Het anticonceptiestaafje kan tot wel drie jaar blijven zitten. Je hebt er dus geen omkijken naar.

Ook is het ontzettend betrouwbaar: wel 99%. (1)

Overgeven of diarree? Dit heeft geen invloed op de betrouwbaarheid!

Het is ook een goede optie voor vrouwen die geen oestrogeen in hun anticonceptie willen, bijvoorbeeld door de bijwerkingen die dat voor hen kan veroorzaken.

Een bijkomend voordeel van de implanon is dat je direct weer vruchtbaar kunt zijn nadat hij eruit is gehaald. Houd er wel rekening mee dat je lichaam tijd nodig kan hebben om te herstellen, want het blijven synthetische hormonen. Komt je menstruatie niet op gang? Lees dan eens mijn blog over het Post Birth Control Syndrome.

Wat zijn de nadelen van de implanon?

Misschien ben je geen fan van het idee van een staafje in je arm, en is het allemaal net iets te sciencefiction voor je. Een ander nadeel van het staafje is dat het ook lokale bijwerkingen kan geven, zoals pijn waar het werd ingebracht. Dat gaat na een tijdje weer over, maar wie pech heeft, loopt even met een ontstoken arm of rode plek rond.

Daarnaast zijn er ook de gebruikelijke bijwerkingen van hormonale anticonceptie, zoals stemmingswisselingen, gewichtsschommelingen, gevoelige borsten. De meest voorkomende klacht is hoofdpijn (15.3%). (2) Ook is er een verhoogde kans op trombose.

Ook komen onregelmatige ‘menstruaties’ vaak voor. Tussen haakjes ja, want ook met de implanon heb je geen echte ongesteldheid.

22.2% van de vrouwen krijgt amenorroe en wordt helemaal niet meer ongesteld,
33.6% krijgt onregelmatige menstruaties,
6.7% bloedt vaker dan voorheen en/of bloedt langer 17.7%,
1 op de 10 vrouwen stopt met het gebruikt van het spiraaltje om een van deze redenen. (2)

Wat is de anticonceptiering?

Put a ring on it! Ja, ook dat kan. Helaas niet het soort met diamanten van Tiffany, maar een stuk discreter: een anticonceptiering voor in je vagina. Deze flexibele ring breng je zelf in, vergelijkbaar met het inbrengen van een tampon. Hij kan drie weken blijven zitten, en dan start je stopweek, waarin je een ‘menstruatie’ hebt. Na die week breng je een nieuwe in.

Welke hormonen zitten er in de anticonceptiering?

In de anticonceptiering zit oestrogeen en progesteron, vergelijkbaar met de meeste anticonceptiepillen – al is het een relatief lage dosis.

Hoe werkt de anticonceptiering?

Die hormonen zorgen ervoor dat er geen eicel vrijkomt uit je eierstokken, waardoor je dus niet zwanger kunt worden. Ook wordt het slijm van je baarmoederhals mond dikker, net als bij het staafje. Hierdoor komt sperma lastiger binnen.

Wat zijn de voordelen van de anticonceptie-ring?

Je hoeft er minder vaak aan te denken dan de pil (twee keer per maand), en het is een lagere dosis hormonen – en geen plotselinge pieken of dalen. Ook kun je hem zelf inbrengen en verwijderen, in tegenstelling tot het staafje. Dat inbrengen is vrij eenvoudig, het is alsof je een tampon inbrengt.

Een bijkomend voordeel is dat je iets meer controle hebt over wanneer je ongesteld wordt. Je kunt bijvoorbeeld je stopweek overslaan of uitstellen.

Wanneer je stopt met het gebruik van de anticonceptiering kun je direct zwanger worden.

Ook de betrouwbaarheid is goed, met een Pearl Index van 1.18 en betrouwbaarheid van 99.1%. (3) Overgeven of diarree? Dit heeft geen invloed op de betrouwbaarheid.

Wat zijn de nadelen van de anticonceptie-ring?

Misschien ben je geen fan van het idee om zelf elke paar weken je anticonceptie in te moeten brengen. Te veel verantwoordelijkheid (want doe je het wel goed?), of je vind het gewoon ongemakkelijk: dat kan! Dan is het gewoon niet de beste keuze voor jou.

Er zijn ook bijwerkingen, helaas. Zo krijgen sommige vrouwen last van vaginale irritaties, zoals jeuk, afscheiding en zelfs ontstekingen.

Verder treden ook andere ‘standaard’ bijwerkingen op: hoofdpijn, een opgeblazen gevoel, vermoeidheid, pijnlijke borsten, dunner hoofdhaar, meer haargroei op je lijf, onregelmatige bloedingen en een libido dat aanzienlijk lager is.

Kan je tampons gebruiken met de anticonceptie-ring?

Ja, je kan gewoon tampons blijven gebruiken, al komt het als het goed is niet vaak voor dat je bloedt terwijl je de ring in hebt – want bloedingen vinden plaats in je stopweek. Trek je de ring er per ongeluk uit? Spoel hem dan af met lauwwarm water en breng hem meteen weer in.

Kan je seks hebben met de anticonceptiering in?

Yes! De meeste vrouwen en hun partners merken er niets van. Je kunt hem theoretisch gezien wel uitdoen tijdens het vrijen, maar dan moet je hem wel binnen 3 uur weer plaatsen – anders is je bescherming niet optimaal.

Wat is de prikpil?

Laat je niet voor de gek houden: de prikpil is helemaal geen pil. Het is een prik. Deze injectie beschermt je 3 maanden lang tegen zwangerschap. Je kunt elke 12 weken een nieuwe halen bij de huisarts, of elke 13 weken zelf een spuit zetten.

Welke hormonen zitten er in de prikpil?

De injectie bevat het vrouwelijk geslachtshormoon progesteron. Dit is een kunstmatige variant wel, vergelijkbaar met progesteron.

Hoe werkt de prikpil?

De prikpil zorgt ervoor dat er geen eisprong meer plaatsvindt. Ook wordt het slijm van je baarmoederhals mond dikker, net als bij het staafje en de ring. Zaadcellen komen er dus niet door.

Wat zijn de nadelen van de prikpil?

Allereerst: het is een naald. Sommige mensen vinden dat niet fijn.

Je menstruatie kan eerst onregelmatig worden, en daarna helemaal uitblijven. Waarom niet ongesteld worden niet per se een voordeel is, leg ik trouwens uit in deze blog.

Een ander nadeel is dat wanneer je ermee stopt, het zes maanden tot een jaar kan duren voor je weer regelmatig ongesteld wordt, en ook kan het even duren voor je weer zwanger kunt raken.

De bijwerkingen treden het vaakst op na de eerste prik. Zo kun je hoofdpijn, gevoelige borsten, acne en haaruitval krijgen. Ook sombere gevoelens en gewichtsschommelingen komen voor.

Het is ook belangrijk om te weten dat de prikpil de kans op trombose licht vergroot, dus hou hier rekening mee met je leefstijl (het moment om te stoppen met roken!) en andere aandoeningen of medicatie.

De prikpil is niet geschikt voor langdurig gebruik door Vrouwen jonger dan 18 jaar. Je menstruatiecyclus vormt zich dan nog, en je botten zijn nog niet volgroeid.

Want ja, ook je botten kunnen door de prikpil beïnvloed worden. De prikpil geeft een licht verhoogd risico op osteoporose of broze botten. Dat is niet alleen belangrijk om te weten voor vrouwen onder de 18, maar ook boven de 45.

De prikpil verlaagt namelijk hoeveelheid oestrogenen in je bloed. Je botten kunnen brozer worden als je de prikpil langer dan 10 jaar na elkaar gebruikt. Dan kan er botontkalking of osteoporose optreden. (4)

Dat effect is tijdelijk. (5) Wanneer je stopt met de prikpil, zullen je botten weer herstellen. Bovendien worden ze niet zo broos dat je ze zomaar breekt. Maar een gezonde leefstijl is dus zeker wel van belang wanneer je de prikpil (of welke vorm van anticonceptie dan ook) gebruikt!

Je krijgt geen extra controle over je menstruatie, want er is geen stopweek. Wel word je vaak minder vaak ongesteld.

Wat zijn de voordelen van de prikpil?

De prikpil is een goedkope vorm van anticonceptie, en je hoeft er niet vaak aan te denken – slechts om de 3 maanden (84 dagen+5 dagen). Ook is het ontzettend betrouwbaar, meer dan 99%.

Wat is de anticonceptiepleister?

Last but not least: de anticonceptiepleister. Die spreekt voor de meeste vrouwen het meest tot de verbeelding. Hoe kan een pleister op je arm er nou voor zorgen dat je niet zwanger raakt?

De pleister is een dunne, huidkleurige pleister van 4,5×4,5 centimeter. Die plak je zelf op en laat je drie weken zitten. Daarna is er een stopweek waarin je wat bloed verliest. Het is dus vergelijkbaar met de anticonceptie-ring.

Je kunt hem vrijwel overal plakken, behalve op je borsten en bovenbenen.

Welke hormonen zitten er in de anticonceptiepleister?

De pleister geeft de hormonen oestrogeen en progestageen af, net zoals een (lichte) combinatiepil.

Hoe werkt de anticonceptiepleister?

Ook deze vorm van anticonceptie voorkomt ovulatie en zorgt ervoor dat het slijm in je baarmoederhalsmond dikker wordt, waardoor zaadcellen lastiger tot hun eindbestemming kunnen komen.

Wat zijn de voordelen van de anticonceptiepleister?

Je hoeft er niet al te vaak aan te denken, slechts een keer per week. Bovendien is een pleister plakken ontzettend eenvoudig. Ook kun je je stopweek uitstellen en overslaan, al is er nog niet veel onderzoek over hoe gezond of ongezond dit is. De bloeding die je krijgt, is overigens geen ongesteldheid, zoals ik uitleg in deze blog.

Overgeven en diarree heeft geen effect op de betrouwbaarheid, die blijft hoog. Bij perfect gebruik wordt slechts 0.7 vrouwen van de 100 zwanger, dus je zit boven de 99%! (6)

Wat zijn de nadelen van de anticonceptiepleister?

Je loopt altijd met een pleister rond. Hou daar rekening mee: het is zichtbaar, ook al is ‘ie ‘’huidskleurig’’. Ook kun je op die plek geen lotions of crèmes gebruiken.

De bijwerkingen zijn vergelijkbaar met andere hormonale anticonceptiemiddelen. Denk dus aan hoofdpijn, onregelmatig bloedverlies, een slechter humeur en lager libido. De meest voorkomende bijwerking is gevoelige borsten. (7)

Blijft dat wel plakken?

Daar hoef je je gelukkig minder zorgen over te maken. Het gedeeltelijk of volledig loskomen van de pleister gebeurt in slechts 3.8% van de gevallen. Sporten, zwemmen, regen en een vochtig klimaat hebben daar verder geen invloed op. (8)

Hoe kies je de juiste anticonceptie?

Waar heb je behoefte aan? Wat past er binnen je huidige leefstijl? En wat zegt je onderbuik – en huisarts of gynaecoloog? Verdiep je in welke vormen er zijn en maak zo een weloverwogen beslissing. Ja, dat kan even wat tijd kosten, maar het is dan ook vaak voor de lange termijn. EN het gaat om je gezondheid!

Wil je meer weten over andere vormen van anticonceptie? Lees dan mijn Women’s Health Guide! Daarin leg ik niet alleen uit wat je opties zijn, maar ook hoe je hormonen en cyclus verder werken.

Merk je dat je echt last hebt van hormonale klachten en verdwijnt dit niet. Dan nodig ik je graag uit om samen een kennismaking in te plannen om te kijken naar mogelijkheden binnen mijn hormoon coaching om dit te herstellen.

Bronnen: