Ben je op zoek naar een anticonceptiemethode waar je geen omkijken naar hebt (lees: je wilt niet elke dag een pil slikken)? Iets voor de lange termijn, wat elke dag ontzettend betrouwbaar is?
Dan kom je al snel bij het spiraaltje terecht. Veel vrouwen gebruiken het spiraaltje, maar niet iedereen weet wat het precies is en hoe het werkt. En dat is belangrijk. Want at the end of the day, is het iets dat je in je lichaam laat plaatsen, dat allerlei processen in je lichaam beïnvloedt. Tijd dus om er in te duiken.
Spiraaltjes samengevat: dit ga je leren
- Er zijn twee soorten spiraaltjes; met en zonder hormonen. In deze blog behandelen we de hormoonbevattende spiraaltjes. In Nederland zijn dat de Mirena en Kyleena.
- De Mirena en Kyleena zijn vrijwel hetzelfde, op een paar zaken na. Zo is de Kyleena iets kleiner en bevat minder hormonen. Dat kan een betere keuze zijn voor vrouwen die nog geen kinderen hebben gebaard, maar in principe zijn ze voor iedereen geschikt.
- De spiraaltjes voorkomen beide niet een eisprong maar zorgen ervoor dat je eicellen zich niet kunnen innestelen. Ze zijn daarmee beiden meer dan 99% betrouwbaar. Maar het kan wel zijn dat je ovulatie verstoord word door progestageen.
- Een van de bekendste bijwerkingen van hormoonbevattende spiraaltjes, is dat je menstruatie veel lichter wordt of zelfs verdwijnt. Maar ook hoofdpijn, stemmingswisselingen en andere klachten passeren de revue.
- Het hormoonspiraaltje kan worden ingezet bij heftige menstruatieklachten, maar bestrijdt zo alleen de symptomen – het lost in principe niks op.
- Onderzoek toont aan dat hormonale anticonceptie de kans op borstkanker kan vergroten, maar de kans op baarmoederhalskanker kan verkleinen. Lees je dus altijd goed in.
Welke spiralen met hormonen zijn er?
De bekendste hormoonspiraal is de Mirena, maar het is niet de enige. In Nederland kun je naast de Mirena ook de Kyleena laten plaatsen. In de US zijn er nog andere merken, zoals de Liletta en Skyla. We vergelijken en behandelen in deze blog alleen even de spiraaltjes die je bij je huisarts hier kunt krijgen.
1. De Mirena spiraal
Wat zit er in het Mirena spiraaltje?
De Mirena bevat 52 mg progestin/levonorgestrel en geeft per dag zo’n 20mcg af.
Hoe lang werkt de Mirena spiraal?
De Mirena moet na vijf jaar worden verwijderd. Haal je ‘m eruit, dan ben je direct weer vruchtbaar.
2. De Kyleena spiraal
Wat zit er in de Kyleena spiraal?
De Kyleena bevat 19,5 mg progestageen/levonorgestrel en geeft zo’n 17,5 mcg daarvan af per dag.
Hoe lang werkt de Kyleena spiraal?
De Kyleena spiraal werkt ook vijf jaar. Wanneer je hem eruit laat halen, ben je direct weer vruchtbaar.
Ze lijken dus enorm op elkaar, maar de kleine verschillen kunnen een groot verschil maken in o.a. de bijwerkingen die je ervaart van de spiraal. Beiden hebben een betrouwbaarheid van meer dan 99%. Wat is er dan anders?
Hier zetten we de grootste verschillen op een rijtje, en wat dit betekent voor de gebruikers.
| Kyleena | Mirena |
| Afmetingen: 28 mm horizontaal en 30 mm verticaal. De buis om hem in te brengen heeft een diameter 3,8 mm | Afmeting: 32 mm horizontaal en 32 mm verticaal. De buis voor het inbrengen van Mirena heeft een diameter van 4,4 mm. |
| Wat betekent dit voor jou: Omdat Kyleena iets kleiner is, kan het inbrengen minder pijnlijk zijn. Daarom wordt deze graag gebruikt voor jonge tieners of vrouwen in de perimenopauze.Kyleena wordt ook aangeraden voor alle vrouwen, ongeacht of ze een kind hebben gebaard of niet. Mirena wordt vaker aanbevolen voor vrouwen die wel al minstens 1 kind hebben gebaard. | |
| Effect op je menstruatie:12% kans om na een jaar gebruik geen menstruatie (bloedingen) meer te ervaren. Menstruatiecycli worden over het algemeen lichter en korter. | Effect op je menstruatie:20% kans om na 1 jaar geen menstruatie (bloedingen) meer te ervaren. Kan door het hogere progestageengehalte ook je menstruatie lichter maken, en wordt soms ook voorgeschreven aan vrouwen die heftige en pijnlijke menstruaties hebben. |
Welke hormonen zitten er in?
Beide hormoonspiraaltjes geven dus een kleine hoeveelheid progestageen af. Dit is een kunstmatige versie van het vrouwelijke geslachtshormoon progesteron.
De natuurlijke vorm van progesteron helpt het je menstruatie te reguleren. Tijdens de tweede helft van je cyclus, de luteale fase, heb je het meeste progesteron. Waar komt dat vandaan? Na de eisprong wordt een structuur in de eierstok gevormd, het corpus luteum. Dit scheidt progesteron af. Heb je geen ovulatie, dan is er geen corpus luteum en dit kan een tekort aan progesteron veroorzaken.
Progestageen werkt in principe op dezelfde systemen, maar doet net wat anders: het blokkeert de afgifte van de natuurlijke hormonen in de hypofyse die nodig zijn om de eierstokken te aan te sturen om een rijpe eicel aan te maken. Het vrijgekomen progestageen verdunt het slijmvlies van je baarmoeder, het endometrium, zodat een bevruchte eicel zich niet kan innestelen. Dit is waarom vrouwen lichtere of afwezige menstruaties hebben tijdens het gebruik van een hormonaal spiraaltje.
Veel mensen die een hormonaal spiraaltje gebruiken, zullen wel blijven ovuleren. Maar aangezien het spiraal een progestageen bevat dat de hormooncyclus verstoort, bestaat de kans dat het spiraal de eisprong kan beïnvloeden. Dat is afhankelijk van de dosering.
Bij een spiraaltje van 52 mg, kan het zijn dat je stopt met ovuleren nadat het spiraal is geplaatst. De ovulatie kan terugkeren naarmate de hormonale afgifte afneemt.
In het eerste jaar zal ongeveer 45% van de vrouwen die een spiraaltje van 52 mg gebruiken, ovuleren.
Na vier jaar zal ongeveer 75% van de vrouwen die een spiraaltje van 52 mg gebruiken, ovuleren.
Waar is het goed voor?
Op de eerste en belangrijkste plaats is een spiraaltje een anticonceptiemiddel. Het is dus bedoeld om zwangerschappen te voorkomen. Het is belangrijk om dat te onthouden, want net als de pil wordt het spiraaltje wel eens voorgeschreven om andere klachten aan te pakken, of beter gezegd: te maskeren.
Zoals je in de tabel kan zien, wordt het spiraaltje wel eens gebruikt om heftige pijn tijdens de menstruatie tegen te gaan. En onderzoek toont ook aan dat dat werkt: de pijn zou van 60% naar 29% gaan. (1)
Maar er is meer. De Mirena tegen migraine. Je huid opklaren “van binnenuit”. Stemmingswisselingen aanpakken. Het spiraaltje kan daar bij helpen, maar het pakt niet datgene aan wat de problemen veroorzaakte. Daarbij heeft het ook andere verregaande gevolgen voor je lichaam. En de kans is groot dat je klachten weer terugkomen, zelfs wanneer je nog anticonceptie gebruikt.
Een ander ‘’voordeel’’ van het spiraaltje met hormonen is dat voor veel vrouwen de menstruatie ontzettend licht word of zelfs helemaal uitblijft. Nu is dat natuurlijk lekker praktisch, want niemand wordt ‘’graag’’ ongesteld, maar je cyclus is en blijft een belangrijke gezondheidsindicator. Daar lees je meer over in deze blog.
Kan het spiraaltje de kans op baarmoederhalskanker verkleinen?
Onderzoek wijst erop dat hormonale spiraaltjes de kans op baarmoederhalskanker met 45% kunnen verkleinen. Een mogelijke verklaring voor die afname is dat het hormoonspiraaltje de immuuncellen stimuleert. Deze cellen vechten tegen HPV en helpen zo voorkomen dat dat virus baarmoederhalskanker veroorzaakt. (2)
Welke negatieve bijwerkingen heeft het hormoonspiraaltje?
Ook al zit je spiraaltje in je baarmoeder, je moet er rekening mee houden dat hormonen nooit ‘’alleen’’ lokaal een impact hebben. Ze reizen door je hele bloedbaan. En de systemen die ze beïnvloeden staan ook met andere processen in contact.
In vergelijking met het koperspiraal zie je hoe heftig de bijwerkingen kunnen zijn. Aanzienlijk hogere percentages van amenorroe, huid- en haaraandoeningen en hoofdpijn werden waargenomen bij het hormoonspiraaltje dan bij het koperspiraaltje. Waar moet je voor oppassen? (3)
Bekkenontsteking
Naar schatting zal ongeveer één procent van de vrouwen die het Mirena spiraaltje krijgen, een ernstige infectie ontwikkelen die bekend staat als Pelvic Inflammatory Disease (PID).
Misselijkheid
Alle hormonale anticonceptie kan misselijkheid veroorzaken. De kans is kleiner in vergelijking met de pil, maar hij blijft aanwezig.
Ovariële cysten
Er is een verhoogd risico op het ontwikkelen van cysten in de eierstokken met de Mirena. Dit komt naar schatting voor bij ongeveer twaalf procent van de vrouwen.
Hoofdpijn en migraine
Hoofdpijn is een veelvoorkomende bijwerking van de meeste hormonale anticonceptie-opties.
Opgeblazen buik en andere darmproblemen
Ik blijf het zeggen: je darmen zijn ZO belangrijk voor je gezondheid. Het is een echte hotspot voor je hormonen, en daar heeft een hormoonspiraal dus ook invloed op.
Acne, haaruitval en haargroei op gekke plekken
Zoals ik uitleg in mijn blog over verschillende hormonen, kan progestageen je haargroei beïnvloeden. Vaak niet op een leuke manier.
Hormoonspiraaltje en borstkanker: dit zeggen de wetenschappers
Verhoogt het hormoonspiraaltje je kans op borstkanker?
Een onderzoek (4) onder 1,8 miljoen vrouwen in de leeftijd van 15 tot 49 jaar toonde aan dat hormonale anticonceptiva, waaronder spiraaltjes, in verband kunnen worden gebracht met een verhoogd risico op borstkanker. Vrouwen die hormonale anticonceptie gebruiken hadden volgens de onderzoekers een twintig procent hoger risico op borstkanker dan vrouwen die niet-hormonale anticonceptie gebruiken.
Bangmakerij moet dit natuurlijk niet zijn, maar wel bewustwording van de impact die je hormonen hebben op je gezondheid. Ga daar dus ook gerust het gesprek over aan met je huisarts of gynaecoloog!
Waarom je nooit een spiraal zelf moet verwijderen..
Het is een gekke waarschuwing, maar verwijder je spiraaltje alsjeblieft niet zelf. Laat dit altijd door een arts doen. Er circuleren al een tijdje video’s op TikTok van meisjes die zelf hun spiraaltje verwijderen, maar dat is spelen met je gezondheid – voor likes.
Op de eerste plaats wil je dat je met steriele apparaten werkt, en ultraschone handen. Dat bereik je thuis waarschijnlijk niet. Dat kan allerlei infecties veroorzaken.
Bovendien kan je het ook verkeerd aanpakken, en je spiraaltje er op een verkeerde manier uittrekken. In het beste geval is dat vooral pijnlijk. In het ergste geval beschadig je je baarmoeder (en je hebt er maar een!) of veroorzaak je een baarmoederverzakking.
Ga dus gewoon naar de dokter. Het plaatsen is zo gepiept, en het eruit halen gaat nog sneller.
Wat als je je spiraaltje voelt zitten?
Wie goed voelt en nieuwsgierig genoeg is, kan de draadjes van haar spiraal voelen. Geen zorgen: tijdens het vrijen voelt je partner hier hoogstwaarschijnlijk niks van, of het stoort niet.
Maak je je zorgen over wat je voelt? Laat het dan simpelweg even controleren en check of het spiraaltje nog op de juiste plaats zit. Er bestaat een kleine kans, voornamelijk in het begin, dat de spiraal er uit ‘valt’. Bij twijfel, laat het altijd even checken.
Kan je de cyclus tracken als je een spiraal hebt?
Het is altijd waardevol om specifieke klachten of afwijkingen te tracken in app zoals de Flo of Clue app. Het is mogelijk je LH en ovulatie te meten. Echter ben je verder niet vruchtbaar dus echt je temperatuur tracken en cervixslijm heeft geen functie.
Is een hormoonspiraal geschikt voor mij?
Laat je altijd goed adviseren over alle verschillende opties die je hebt voor anticonceptie. Doe je onderzoek en ontdek wat er allemaal mogelijk is. Ik schreef blogs over allerlei soorten anticonceptie, die ik hieronder even zal linken.
Wil je meer weten over je cyclus, anticonceptie en hormonen? Download dan mijn Women’s health E-book en get to know your beautiful body!