Endometriose: het herkennen, erkennen en aanpakken

Menstrueren is zelden een pretje. Al helemaal niet voor vrouwen die endometriose hebben. En dat zijn er nogal wat: 1 op de 10. Waarschijnlijk zijn het er nog meer, omdat het vaak niet goed herkend of gediagnosticeerd wordt en daarmee dus ook niet goed behandeld wordt.

Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor, maar alleen artsen die zich bewuster zijn van deze aandoening is niet genoeg. Vrouwen zullen zelf ook beter moeten weten wat er aan de hand zou kunnen zijn, zodat ze hun klachten beter kunnen omschrijven en aanpakken.

Daar ben ik voor: in deze blog leg ik je op een begrijpelijke manier uit wat endometriose nou eigenlijk is en welke klachten erbij horen. Heb je endometriose en weet je dit al? Ook dan valt er genoeg te leren: ik vertel je meer over hoe je je klachten kunt verlichten en wat recente onderzoeken hebben aangetoond. Let’s feel better!

Deze blog in het kort

Endometriose is een aandoening waar minstens 1 op de 10 vrouwen last van heeft. Endometriose is de groei van endometrium achtig weefsel mogelijk in verschillende delen van het lichaam. Endometrium weefsel wordt normaal gesproken alleen langs de baarmoeder gevonden, maar kan ook aangetroffen worden in de eileiders, eierstokken, darmen en andere weefsels. Het reageert ook op hormoonschommelingen, bijvoorbeeld wanneer je menstrueert. Dat zorgt voor ontstekingen, verklevingen en bovendien veel pijn.
Een echte oorzaak van endometriose is nog niet gevonden. Wel wordt de link gelegd tussen je immuunsysteem en endometriose, maar ook tussen milieutoxines en de aandoening.
Vrouwen met endometriose hebben vooral rondom de menstruatie maar ook daarbuiten hevige pijnklachten. Vaak hebben ze ook klachten gerelateerd aan hun bekkenbodem.
Er bestaat een operatie voor endometriose, maar dat is niet altijd de juiste oplossing. Er is verder nog geen “oplossing”, maar met leefstijlaanpassingen kun je de klachten wel verminderen.

Wat is endometriose?

Endometriose is een aandoening waarbij cellen die lijken op de cellen die het baarmoederslijmvlies vormen, ook op andere plaatsen voorkomen, zoals op de eierstokken, eileiders, darmen en zelfs de longen.

Het endometrium achtig weefsel is in verschillende delen van het lichaam mogelijk. Endometrium weefsel wordt normaal gesproken alleen langs de baarmoeder gevonden, maar kan ook aangetroffen worden in de eileiders, eierstokken, darmen en andere weefsels.

Wanneer je ongesteld wordt “gedragen” deze cellen zich dus op dezelfde manier als het baarmoederslijmvlies: je lichaam wil van dit weefsel af. Echter, die endometriose cellen kunnen niet weg. Daardoor krijg je ontstekingen, littekens, verklevingen, en pijn. Dit weefsel kan ook hun zelf hormonen aanmaken, wat de klachten van vrouwen met endometriose kan verergeren.

Veel voorkomende symptomen geassocieerd met endometriose

Aan wat voor pijn moet je dan denken? Het is niet eens een menstruatie 2.0. Vrouwen met endometriose kunnen allerlei klachten ervaren die vaak hun dagelijkse leven even op pauze zetten. Dit zijn een aantal symptomen van endometriose:

Zware, langdurige en onregelmatige menstruatie, inclusief spotting tussen menstruaties
Bekkenpijn
Pijn tijdens seks
Pijn bij het plassen (tijdens menstruatie)
Pijn bij stoelgang
Buikpijn
Opgeblazen gevoel (“endo-buik”)
Voedselintoleranties, b.v. zuivel, tarwe, soja en suikers
Constipatie
Diarree
Onvruchtbaarheid

Symptoom nummer 1 is echter simpelweg: pijn. Uit een onderzoek uit 2021 (1) bleek dat 59% van de vrouwen met endometriose aangeeft al meer dan vijf jaar bekkenpijn te hebben gehad. Uit een onderzoek uit 2020 bleek dat 39,9% van de patiënten pijn heeft ervaren die zo hevig was dat ze naar de spoedeisende hulp moesten.

Endometriose doet écht pijn, op allerlei verschillende momenten. Dat zorgt ervoor dat je veel minder van die momenten kunt genieten. Wellicht kun je niet naar je werk, zeg je sociale activiteiten af of voel je je ontzettend alleen en onbegrepen: vooral wanneer je nog niet weet dat je endometriose hebt.

Wat veroorzaakt endometriose?

Waar komen die extra cellen vandaan? Helaas is het nog niet helemaal zeker waar endometriose vandaan komt, al wordt er steeds meer onderzoek gedaan. Die onderzoeken wijzen voorzichtig op verschillende boosdoeners.

Sommige experts (2) beginnen te vermoeden dat milieutoxines (3) een rol kunnen spelen. Men vermoedt dat chemicaliën zoals dioxines en polychloorbifenylen (4) (PCB’s) het risico op endometriose verhogen door cytokines, immuunfunctie, hormonen en groeifactoren te veranderen.

We weten ook dat endometriose oestrogeenafhankelijk is, een hormoon dat gevoelig is voor hormoonontregelaars zoals die milieutoxines. Het is mogelijk dat het effect van omgevingstoxines op de hormoonhuishouding bijdraagt aan ziekteprogressie.

Het weer in balans krijgen van oestrogeen kan dus een van de sleutels van de behandeling zijn. We weten ook dat endometriumlaesies hun eigen oestrogeen kunnen produceren, wat de symptomen van de aandoening verder versterkt.

Een andere theorie over de oorzaak van endometriose is dat het auto-immuun (5) kan zijn. Daarom is het ook belangrijk dat er in de behandeling een focus is op het remmen van ontstekingen en je darmgezondheid op peil houden: 70-80% van je immuunsysteem komt “uit” je darmen namelijk. Meer over hoe je dat doet, lees je zo.

Het verband tussen je hormoonhuishouding en endometriose⁠

Je hormonen hebben een grote impact op hoe je je voelt, zo ook op endometrioseklachten. Twee belangrijke spelers zijn cortisol en melatonine. Oh, en dus ook stress en slaap.

Cortisol, een stressverhogend hormoon, remt melatonine. Melatonine helpt om goed te slapen. En, specifiek voor endometriose, werkt melatonine als een ontstekingsremmende pijnstiller op het niveau van de hersenen.

Bij verhoogde stress nemen de cortisolspiegels gedurende de dag toe. Dit wordt een probleem wanneer de cortisolspiegels ’s nachts pieken of toenemen. Je valt slechter in slaap en krijgt niet het herstel dat je nodig hebt. Melatonine op haar beurt is niet alleen slaapverwekkend, het is pijnstillend, ontstekingsremmend en werkt als een antioxidant. Je slaap en stress onder controle krijgen is dus ook belangrijk voor het verlichten van klachten.

Hoe kun je endometrioseklachten verlichten?

Het slechte nieuws is dat er geen behandeling met succesgarantie is die je endometriose doet verdwijnen. Sterker nog, behandeling is gericht op het verlichten van de klachten. Maar helaas wordt endometriose nog niet altijd herkend, of standaard aangepakt met de pil of paracetamol.

Don’t get me wrong: voor sommige vrouwen kan de pil de klachten echt goed verlichten, en is het de juiste oplossing. Maar het is wel zo eerlijk dat je weet welke alternatieven er zijn die géén kunstmatige hormonen bevatten en lange bijsluiters hebben.

Ook wordt er vaak een operatie uitgevoerd. Maar experts zeggen nu dat operaties niet zo effectief zijn als ooit werd gedacht voor het verlichten van symptomen, en dat het voor sommige patiënten zelfs erger zou kunnen worden. Of het helpt maar voor een korte tijd.

Het blijkt meer en meer dat de beste behandeling sterk afhangt van welke van de drie soorten ziekten een patiënt heeft en het type weefsel dat wordt gevonden.

Er kunnen namelijk zenuwen en bloedcellen in endometriumlaesies groeien. Dat betekent dat wanneer chirurgen het bekken openen om het ‘zieke’ weefsel te verwijderen, ze vaak door enkele zenuwen moeten snijden die verbonden zijn met de laesies. Dit doorsnijden van zenuwen kan juist meer zenuwpijn veroorzaken.

Voordat je dus akkoord gaat met een operatie, of andere behandelingen, ga erachteraan of dit voor jou de juiste optie is. Dat kan een operatie of de pil zijn, maar dat hoeft dus niet. En die oplossingen kunnen ook samengaan met natuurlijke oplossingen.

Je leefstijl tweaken om endometriose aan te pakken

Er is werk aan de winkel! Je kunt zelf genoeg doen om je klachten te verlichten en beter door de nare periodes heen te komen. Ik geef je een aantal tips.

Voeding inzetten om een lichaam met endometriose te supporten

Het is belangrijk om je darmen en bloedsuikerspiegel happy en gebalanceerd te houden. Die hebben namelijk invloed op je hormoonhuishouding, en dus op je klachten.

Welke voeding je wilt vermijden bij endometriose

Onderzoek toont aan dat vrouwen met endometriose waarschijnlijk baat hebben bij een glutenvrij dieet. Ook het elimineren van andere voedselgevoeligheden, zoals suikers, zuivel of soja, kunnen gunstig zijn.

Welke voeding helpt bij endometriose?

Kurkuma, gember, knoflook, uien, gefermenteerd voedsel, gekookte kruisbloemige groenten zoals broccoli of bloemkool, en bladgroenten ondersteunen het lichaam bij het verminderen van ontstekingen.

Welke supplementen helpen bij endometrioseklachten?

Het is ook aangetoond dat het nemen van supplementen en het eten van voedsel met veel omega-3-vetzuren, B-vitamines, antioxidanten en zink de ontstekings- en immuunreacties bij vrouwen met endometriose vermindert

Ook melatonine helpt bij het verminderen van klachten die horen bij endometriose (6), zoals menstruatiepijn, pijn bij seks en pijn bij plassen of stoelgang. En je slaapt er beter door! Begin met een lagere dosis van ongeveer 3 mg en verhoog indien nodig naar verloop van tijd. Vitamine B kan ook helpen bij de aanmaak van melatonine.

Voor vrouwen met endometriose is ook aangetoond dat pycnogenol (een extract van pijnboomschors) de pijnsymptomen met 33% (7) vermindert wanneer je tweemaal daags 30 mg inneemt.

Kurkuma (8) kan de groei van endometriosecellen remmen. Kurkuma heeft ook ontstekingsremmende eigenschappen (9)!

Disclaimer: gebruik nooit willekeurige supplementen zonder gerichte bloedafname of professioneel advies.

Alternatieve therapieën die je kunt implementeren⁠

Zoals ik eerder al zei, is het zaak om je slaap en stress aan te pakken. Daar heb ik handige tips voor in onderstaande blogs.

Ook bewegen is belangrijk voor wie last heeft van endometriose. Maar wie zoveel pijn heeft, heeft waarschijnlijk geen zin in moeilijke work-outs. Daarbovenop is je bekkenbodem een stuk gevoeliger, en zijn niet alle oefeningen aan te raden. Je kunt altijd met een specialist samenwerken, maar dit is wat je moet weten:

Het is niet ongebruikelijk dat de bekkenbodemspieren strak staan, triggerpoints hebben en wat extra liefde nodig hebben.

Houd er rekening mee dat het bindweefsel in de bekkenbodem en in de buik gespannen kan raken door littekens en verklevingen. Daarom zijn oefeningen die deze spiergroepen verkorten, zoals crunches en sit-ups, wellicht niet ideaal om te doen.

Het is ook belangrijk voor vrouwen met endometriose om de spieren rond hun heupen, bekken, rug en buik te stretchen. Daar kan yoga perfect voor zijn. Bovendien pak je zo ook je stressmanagement aan. Twee vliegen in één klap!

Endometriose aanpakken is een groepsproject

Heb jij endometriose en wil je er zo goed mogelijk mee omgaan, dan zul je met verschillende specialisten moeten samenwerken. Niet alleen artsen en gynaecologen, maar ook experts in voeding en mensen die je de juiste manier van trainen aanleren. Ben je benieuwd naar wat ik voor je kan betekenen in je strijd tegen endometrioseklachten? Stuur me gerust een mailtje!

Bronnen: