Elke kleuter gaat door die ene fase waarbij het antwoord op alles ‘poep’ is. Onderbroekenlol is nog een heel ding wanneer we klein zijn, maar plotseling stopt het gesprek over wat er op de wc gebeurt. Toegegeven, echt intelligente hoogstandjes waren het niet, maar het is jammer dat we er niet meer over praten en dus weten over onze ontlasting en darmgezondheid.
Onze darmen werken namelijk ontzettend hard om ons gezond en gelukkig te houden. We weten allemaal hoe een ontregeling in je ontlasting je dag behoorlijk kan verzieken. Maar er zijn veel meer klachten die uit je darmstelsel kunnen komen. Wat gebeurt daar allemaal, en hoe hou je ze tevreden?
Wat doen je darmen eigenlijk?
Je darmen zorgen ervoor dat voedingsstoffen en water je lichaam kunnen binnendringen en houden tegelijkertijd gifstoffen tegen. Ze werken als een selectieve barrière of filter tussen ‘ons’ en de buitenwereld. Belangrijk dus: niet alleen om de ongezonde stoffen buiten de deur te houden, maar ook om ervoor te zorgen dat de gezonde stoffen hun weg in je lichaam vinden.
Je darmen doen dus meer dan het verteren van je eten. Bacteriën spelen een grote rol in hun werk. Zij ondersteunen in het opbreken van voedingsstoffen in kleinere delen, zodat die via je darmwand in je bloedbaan terecht komen. Vanuit daar gaan al die goede stoffen richting je cellen. Fun fact: je hebt meer (triljoenen!) bacteriën in je darmflora, dan cellen in je lichaam.
Waarom is darmgezondheid zo belangrijk?
Ten eerste hebben je cellen die voedingsstoffen nodig om in leven te blijven. Dat is vrij belangrijk, natuurlijk. Zit dat echter goed, dan spelen je darmen ook nog een belangrijke rol in talloze processen in je lichaam.
Wanneer je darmflora geïrriteerd of ontstoken raakt, kun je last krijgen van een ‘lekkende darm’. Die filter of barrière die je darmen hebben, zijn een soort slijmvlies aan de binnenkant van je darmwand. Met een lekkende darm wordt deze aangetast en kunnen zo ook ongewenste bacteriën, onverteerde voedingsstoffen, virussen, schimmels en meer in je bloed terecht komen. En dat is een veelvoorkomend probleem.
Listen to your gut feeling
Wanneer we het hebben over ons onderbuikgevoel, is dat niet per se een vaag concept. Je gut feeling is echt: je darmen communiceren met alle cellen in je lichaam, dus ook met je brein. Het is zelfs zo dat je spijsvertering gekickstart wordt in je hersenen voordat er überhaupt iets in je darmen gebeurt. Die twee werken namelijk zo goed samen, dat als jij een hap te eten neemt, je hersenen al de juiste enzymen aanmaken om je eten te verteren.
De darmen worden soms ook wel ons ‘tweede brein’ genoemd.
Maar het gaat verder dan praktische zaken: ook je emoties beïnvloeden je darmen. Wanneer je bang bent bijvoorbeeld, zullen je brein en darmen je spijsvertering vertragen. Ooit heel nerveus of angstig geweest en geen hap door je keel gekregen? Dat komt onder andere doordat er minder enzymen worden aangemaakt wanneer je gestrest bent. Ook belangrijk: zo’n 95% van al je serotonine (je happiness hormone) wordt in je darmen opgeslagen
Je hormonen en je darmen
Dat je darmen en je voeding sterk samenhangen is redelijk makkelijk te begrijpen. Maar waarom wordt het hier genoemd, als we het over women’s health hebben? Omdat je darmen ook een belangrijke rol spelen in je hormoonhuishouding.
Die bacteriekolonie in je darmen heeft enorm veel invloed op je hormoonbalans. Dat de aanmaak van je hormonen sterk samenhangt met je voeding, hebben we in een eerdere blog al opgehelderd. Wie de route van die voedingsstoffen die je hormonen beïnvloeden volgt, stuit dan automatisch ook op je darmen.
De darmflora wordt ook wel gezien als een klier, die net als de schildklier hormonen aanmaakt en beïnvloedt. Zo is er vanuit je darmen een direct verband met de aanmaak van oestrogeen, progesteron, serotonine en dopamine.
Heb je bijvoorbeeld last van obstipatie, dan kan je lichaam het teveel aan oestrogeen simpelweg niet kwijtraken. Dat leidt dan weer tot een oestrogeendominantie.
Wat merk je daar nou van? Veel vrouwen hebben een onrustige huid op bepaalde punten in hun cyclus. Dat heeft in zekere zin dan wel een hormonale oorzaak, maar wanneer je dieper graaft blijkt dat dat hormonale probleem in je darmen wordt veroorzaakt.
Heb je je trouwens ooit afgevraagd waarom je darmen juist wanneer je ongesteld bent en het al zwaar genoeg hebt, helemaal niet mee lijken te werken? Je leest in deze blog over menstruatieklachten waar dit vandaan komt.
Hoe herken je darmklachten?
Je darmen zijn een centraal punt in je gezondheid, omdat ze alle nodige voedingsstoffen richting je cellen sturen. Is er een probleem in je darmen, dan kun je dat in alle uithoeken van je lichaam merken – het gaat dus veel verder dan bijvoorbeeld buikpijn, een opgeblazen gevoel of moeite hebben met naar de wc gaan. Even een lijstje van veel voorkomende klachten die door een verstoorde darmflora worden veroorzaakt:
- Gewrichtspijn
- Fibromyalgie
- Slaapstoornissen
- Koorts
- Bloedarmoede
- Huidirritaties
- Vermoeidheid
- Nachtzweten
- Hoofdpijn
Lekker uiteenlopend, en het is zeker niet altijd even makkelijk te achterhalen waar de problemen vandaan komen – of hoe je ze oplost.
Je ontlasting vertelt je veel
Ook aan je ontlasting kun je zien of het goed gaat in je darmen. Bij diarree is dat duidelijk niet het geval, maar er kan veel meer aan de hand zijn. Als we kijken naar de kleur en structuur, zijn dit belangrijke dingen om op te letten.
Kleur
- Grijs: dit kan duiden op een verstopping van de galwegen.
- Groen: eet je veel groenten? Dan kun je dat hier terugzien.
- Geel of lichtbruin: dit komt vaak bij diarree voor. De kleur wordt veroorzaakt door een gebrekkige voedselopname.
- Rood: zie je bloed in je ontlasting? Dan kun je ergens een bloeding hebben. In dat geval is het altijd raadzaam om contact op te nemen met je arts. Is je ontlasting gewoon rood? Dan kan dit ook komen doordat je bieten hebt gegeten.
- Zwart: bloed vanuit de maag of darmen kan ook hele donkere of zelfs zwarte ontlasting veroorzaken. Het kan ook ouder bloed zijn.
Structuur
Qua structuur is er eigenlijk maar één ding echt goed. Simpel gezegd ziet gezonde ontlasting eruit als…een sigaar, aan één stuk. Is je ontlasting hard, heel zacht of vloeibaar, is het enorm weinig of klein? Dan gaat er wat mis in je darmen.
Iedereen kan wel eens een slechte dag hebben of iets verkeerds hebben gegeten. Afwijkingen in je ontlasting zijn dan ook niet altijd reden om naar de dokter te rennen. Heb je er echter vaker of langer last van, of gaat het gepaard met andere klachten? Dan is het zeker belangrijk om bij de huisarts langs te gaan.
Wat kun je zelf doen om je darmen een handje te helpen?
Voor je darmen zijn bacteriën vrijwel het belangrijkste. Er zijn bacteriën die jou en je darmen helpen, maar sommige doen het tegenovergestelde. Je bent zelf verantwoordelijk voor een continue stroom aan goede bacteriën.
Vaak is de onderliggende oorzaak van darmklachten het voedsel dat we eten. Het is niet altijd even voor de hand liggend wat nou precies klachten veroorzaakt, juist ook omdat we heel vaak niet eens weten wat er nou écht in ons eten zit. Veel voorkomende boosdoeners die vaak wat te maken hebben met je klachten zijn:
- Lectines: dit zijn een bepaalde soorten eiwitten. De meest irriterende soort wordt aangetroffen in zaden zoals granen, bonen, peulvruchten en noten.
- Gluten en andere soortgelijke prolamine-eiwitten die je vindt in gerst, rogge of maïs en granen.
- Caseïne, lactose en andere stoffen in zuivelproducten.
- Fructose, ook wel fruitsuiker.
- Ook suiker en alcohol doen je darmflora niet veel goeds, surprisingly.
Heb je veel darmklachten, dan kun je testen waar deze vandaan komen door deze voeding te vermijden en te kijken of je klachten minder worden. Maar wat kun je dan wel eten en doen om je darmflora happy te houden?
1. Slow down
Ho, wacht. Voordat we springen in wat je eet, laten we eerst kijken naar hoe je eet. Zoals gezegd begint je darmstelsel en je hersenen te werken met verteren zodra jij begint met kauwen. Rustig kauwen helpt je darmen dus een handje, want zo hebben die enzymen ook de tijd om vrij te komen.
2. Minder stress en meer slaap
Een combinatie van tips die ontzettend vaak terugkomt, maar het is dan ook écht cruciaal. Zoals ik eerder al beschreef, heeft stress een direct effect op je spijsvertering. Stress onder controle krijgen kan dan ook een enorm verschil maken in je darmgezondheid. En meer slapen helpt je darmen ook een handje.
3. Probiotica
Wie wel eens antibiotica heeft geslikt, weet dat zij juist slecht zijn voor je darmgezondheid – al verhelpen ze tegelijkertijd andere klachten. Antibiotica gaan namelijk ook de goede bacteriën in je darmen te lijf. Het is daarom sowieso aan te raden om probiotica te nemen wanneer je aan de antibiotica bent. Maar probiotica kun je ook gewoon als supplement slikken, niet alleen om het effect van antibiotica uit te balanceren. Let wel op: het kan zijn dat je je eerst slechter gaat voelen voor je je beter voelt, omdat bacteriën gifstoffen vrijgeven. Let wel op dat de meeste probotica niet je maagzuur overleven, dus kies er wel een met sporen. En dan nog blijft het een korte termijn oplossing, dus het pakt niet altijd alle problemen bij de wortel aan. Binnenkort hier een artikel over!
4. Prebiotica
Dit zijn vezels die we niet kunnen verteren. Ze fungeren als voedingsbron voor je darmbacteriën. Je haalt ze bijvoorbeeld uit groente en fruit. Uien, knoflook, prei, asperges en bananen zitten er vol mee, maar ook haver en gerst en zetmeelrijke voeding zoals pasta, rijst en aardappelen. Natuurlijk is het belangrijk hierbij dat je de variatie erin houdt en gebalanceerd eet. Met alleen pasta en bananen ga je het niet redden.
5. Veel vezels
Vezels zijn heel cruciaal, want daar leven de gezonde bacteriën in je darmen van, maar ook de darmcellen zelf voeden zich hiermee. Ze zijn essentieel voor je stoelgang, mede omdat ze ook helpen om vocht aan te trekken. Vezels vind je in plantaardige producten, granen, groente en fruit.
6. Drink genoeg water
Ook goed voor je stoelgang: genoeg drinken! Water, welteverstaan. Zie het als een transportmiddel om die gezonde voedingsstoffen te vervoeren. Daarbij helpt het ook om je darmen te ontgiften en afvalstoffen af te voeren.
Doe je darmen een plezier
Is het hogere wiskunde om je darmen blij te houden? Niet echt: zoals je ziet draait het vooral om gezond en gevarieerd eten. Maar het feit dat sommige voeding toch sneaky klachten kan veroorzaken, maakt het soms lastiger.
Ga op onderzoek uit naar waar je klachten vandaan komen, en spring niet meteen op medicijnen die de symptomen maskeren. Heb je een vermoeden waar je klachten vandaan komen, maar moeite met het aanpassen van je voedingspatronen? Dan kan ik je op weg helpen.
Plan hier een gratis kennismakingsgesprek met mij in om je situatie te bespreken. Vragen over online coaching? Neem vrijblijvend contact op.
Disclaimer: gebruik nooit willekeurig supplementen zonder een gerichte bloedafname.