Ah, wilskracht.
De sterke broer van motivatie en doorzettingsvermogen die ervoor zorgt dat je je impulsen onder controle kunt houden. Betekent wilskracht voor jou iets magisch dat je vooral bewondert in anderen, of heb je zelf een stalen wil? Vaak hangt het er maar vanaf hoe je het bekijkt… Zo kan ik zelf bijvoorbeeld … eindeloos doortrainen, maar ben ik helemaal verloren als ik …voor de vitrine van Ben&Jerry sta.
Wilskracht heb je nodig om ongewenste gewoontes te kunnen doorbreken – gewoontes die in de weg staan van je doelen. Sommige mensen gebruiken wilskracht als een manier om gemotiveerd te blijven, maar dat hou je op langere termijn moeilijk vol en het vraagt ijzeren discipline. Als trigger om veranderingen een duwtje in de rug te geven, is wilskracht echter een prima hulpmiddel!
In dit artikel ga ik dieper in op een aantal hele belangrijke principes die je zullen helpen om de mechanismen achter wilskracht beter te begrijpen en hoe je je eigen kracht kunt gebruiken om je lifestyle fundamenteel te veranderen.
Waarom geven we zo snel toe? De schuld van je oerbrein…
Iedereen heeft het wel eens moeilijk om aan verleidingen die ons in de weg zitten, te weerstaan. Ons brein is er namelijk al duizenden jaren op getraind om onmiddellijke bevrediging te zoeken. Best een handige reflex voor onze voorouders die afhingen van de jacht, maar helaas minder relevant voor de moderne jij die niet langer achter buffels hoeft aan te rennen voor een stukje vlees. Jouw persoonlijke lifestyle-doelen zijn óók geëvolueerd: tegen volgende zomer een strakkere beachbody krijgen, bijvoorbeeld, of een goed resultaat neerzetten op die halve marathon waar je naartoe werkt.
Ons evolutionaire instinct zit vaker in de weg dan ons lief is
Ons evolutionaire instinct zit vaker in de weg dan ons lief is, en net daarom lukt het vaak niet om op lange termijn te bereiken waar we al zo lang van dromen. Dat ene cakeje nu opeten is voor je oerbrein zoveel verleidelijker dan een extra rondje in het park – ons lichaam smeekt om een extra suikershot, maar vraagt niet om spierpijn. De beloning op de korte termijn is immers oneindig veel groter dan de vage beloftes van een gezonder lichaam op een vaag moment in de toekomst.
Wilskracht als batterij: de mythe
Het concept achter wilskracht is niet nieuw. Al in de tijd van de Oude Grieken dachten filosofen – die trouwens verder heel erg lui waren – na over wilskracht en impulsbeheersing. Volgens hen draaide wilskracht om het bereiken van een gecontroleerde staat van onthechting, die begint bij het herkennen van je verlangens, om ze vervolgens te leren controleren.
Tot een aantal decennia geleden gingen wetenschappers ervan uit dat wilskracht een soort batterij was: een groot vat vol inspiratie en doorzettingsvermogen waaruit je een hele tijd magische motivatie kon tappen. Met een fikse voorraad wilskracht kon je dan vol goede moed aan nieuwe uitdagingen beginnen en verleidingen weerstaan – tot ons vat vol wilskracht plots zonder waarschuwing helemaal leeg was… Die manier van denken is gelukkig niet hoe wilskracht en doorzettingsvermogen in elkaar zitten.
Wat wilskracht dan wél is
Wetenschappers hebben intussen heel wat meer interessante dingen te vertellen over wilskracht. Onderzoekers hebben bijna twintig jaar geleden al aangetoond dat je wilskracht biologisch kunt meten. Er bestaat bijvoorbeeld een verband tussen je hartslagvariabiliteit of HRV (een manier om onder meer stress te meten) en de mate waarin mensen beroep doen op hun wilskracht. In mensentaal: als je mentaal erg diep moeten gaan en hard moeten terugvallen op je wilskracht, raak je vervolgens ook fysiek uitgeput heb je weinig energie over voor andere dingen.
Het gevolg laat zich raden: een (te) groot aantal keuzes tast je vermogen tot zelfcontrole aan. Het logische advies als je je doelen wilt bereiken? Hou het aantal keuzes beperkt en je spaart wilskracht uit.
Wanneer je wilskracht inzetten?
Hoe kun je wilskracht dan precies toepassen op een gezonde levensstijl en alles wat daarbij hoort? Er moeten toch een aantal trucjes zijn waarbij je wilskracht of impulscontrole handig kunt gebruiken bij je training, voeding, herstel en mindset… Ja hoor!
Je kunt wilskracht het best gebruiken als speciale power-up om ongewenste gewoontes te doorbreken – dus wanneer het écht nodig is om verandering aan te jagen en impulsen te beheersen. Als je immers voortdurend op je wilskracht moet blijven rekenen om dingen te doen of te laten, is de kans heel groot dat je vroeg of laat zult bezwijken onder de mentale druk. Laat ik enkele voorbeelden geven die je vast herkent als je voor het eerst veranderingen in je lifestyle probeert door te voeren.
Wilskracht om dingen te weerstaan
Je kunt je wilskracht gebruiken om dingen niét te doen. En dat kan best lastig zijn als je net begonnen bent met trainen of met gezondere voeding! Bijvoorbeeld:
- Een lekker stukje huisgemaakte taart afslaan op visite bij je oma.
- Niét op je smartphone kijken terwijl je in je bed ligt omdat je je nachtrust echt wel nodig hebt.
- Nee zeggen op een extra taak op het werk, omdat je nog naar de sportschool moet.
Wilskracht om dingen te doen
- Meteen gaan sporten na het werk, in plaats van even uit te rusten op de bank.
- Je maaltijden voorbereiden voor de volgende dag, terwijl je liever even naar de televisie kijkt.
- Ook die laatste herhaling van je work-out doen, want eentje minder maakt heus geen enkel verschil…
Je wilskracht een handje helpen
De voorbeelden hierboven zijn vast heel herkenbaar, zeker als je middenin het proces zit waarbij je je levensstijl wilt veranderen. Het is natuurlijk heel erg knap als je dankzij je wilskracht weerstaat aan een verleiding en je zo de natuurlijke impulsen van je oerbrein kunt beheersen. Toch is er een fundamenteel probleem met die aanpak: als je louter op je wilskracht vertrouwt, moet je dit soort keuzes elke dag opnieuw maken. En dat is ongelooflijk vermoeiend – vroeg of laat zul je toch onvermijdelijk eens toegeven. En dat is heel normaal! Hieronder de drie meest voorkomende valkuilen die ervoor zorgen dat je lifestyleplan niét werkt zoals je had gehoopt:
- Je probeert te veel in één keer te veranderen.
- Je hebt geen concreet plan op middellange termijn.
- Je blijft vastgeroest zitten in een routine die je oude, slechte gewoontes versterkt.
De oplossing? Zorg ervoor dat je minder afhankelijk bent van je wilskracht
Het positieve stemmetje in je hoofd gaat ‘s ochtends bij het rinkelen van je alarm meestal zo:
Wakker worden! Oké, vandaag blijf ik niét lekker nog even liggen en sta ik metéén op. Halfuur hardlopen, licht ontbijt. En straks géén Snickers bij de suikerdip om tien uur.
Al die moeilijke kwesties waar het duiveltje en het engeltje op je schouder de hele dag door om vechten, kun je de baas met wilskracht. Maar dat wordt na een tijdje erg vermoeiend. Het is veel makkelijker om je wilskracht te omzeilen of te bypassen. Hoe? Door structurele veranderingen aan te brengen in je gewoontes en levenspatronen. Als je dat succesvol doet, ben je veel minder afhankelijk van je wilskracht en kun je ze inzetten wanneer je ze écht nodig hebt. Wil je meer weten over hoe je dit doet? In mijn andere blog ga ik hier verder in. Daar beschrijf ik hoe je leefstijl aanpassen begint bij je omgeving.
In de praktijk
Je kunt moeilijke keuzes voor een groot deel vermijden of uitschakelen. Je koelkast is een prima voorbeeld: door je ongezonde cravings niet in huis te halen, zorg je ervoor dat je gewoon geen mogelijkheid hebt om ‘s avonds laat toe te geven aan de verleiding. En dat spaart weer een stukje wilskracht uit, dat je dan op een later moment beter kunt gebruiken.
Het inbouwen van die routine werkt ook op andere vlakken. Stel dat je bijvoorbeeld net een sportschoolabonnement hebt afgesloten, maar dat je het lastig vindt om er ook effectief heen te gaan tijdens de werkweek. Probeer dan eens om je sportmomenten structureel in te bouwen tijdens je werkweek, bijvoorbeeld door twee vaste gymavonden met een vriendin in te plannen. Zo zorg je ervoor dat je niet meer hoeft na te denken over naar de sportschool gaan, maar wordt het gewoon je standaardkeuze.
Nog meer tips
- Ga eens voor jezelf na hoe je op dit moment over wilskracht denkt. Hoe denk je dat wilskracht bij jezelf werkt en in wat voor situaties krijg je het moeilijk? Alles begint bij inzicht in hoe je eigen brein werkt en wat je sterke en zwakke punten zijn.
- Probeer eens een keertje om een op een andere manier naar wilskracht en doorzettingsvermogen te kijken. Ga op zoek naar een zinnetje of mantra dat je zal helpen om je kracht te geven op een moeilijk moment. Dat kan heel persoonlijk zijn!
- Denk eens na over hoe een ander beeld over wilskracht en het inbouwen van routines je kunnen helpen om houvast te vinden bij het langdurig volhouden van een gezond eetpatroon, of bij de trainingsbeloftes die je eerder dit jaar aan jezelf hebt gemaakt…
Je bent niet alleen!
Je kunt de tips hierboven gebruiken als basis om structurele veranderingen op lange termijn in te bouwen. Ik merk vaak dat mijn persoonlijke begeleiding net zorgt voor houvast en externe motivatie die de interne mentale belasting van mijn klanten wegneemt. En dat is vaak al de helft van de oplossing op de weg naar een gezondere levensstijl! Professioneel advies en externe motivatie die je helpen (en soms ook dwingen 😉 ) om door te zetten, zorgen ervoor dat je je achteraf een heel stuk beter voelt en dat je je eigen wilskracht kunt gebruiken waar je ze nodig hebt.
Wilskracht hoeft dus helemaal geen bron van frustratie te zijn, maar kan je net helpen om positieve veranderingen aan te brengen!
Heb je vragen over dit artikel of wil je meer weten over mijn online coaching programma? Neem vrijblijvend contact met mij op.
