Alles over de anticonceptiepil: de combinatiepil en minipil

Wat is de anticonceptiepil? We kennen ‘m allemaal, maar wat doet het nou eigenlijk? Hoe kan zo’n klein dagelijks pilletje er nou voor zorgen dat je aan de ene kant niet zwanger wordt, maar ook allerlei andere bijwerkingen ervaart – good and bad?

In de jaren 60 werd de pil door Organon op de Nederlandse markt gebracht. Oorspronkelijk was de pil ontwikkeld als middel tegen menstruatiestoornissen. Maar een belangrijke bijwerking bleek te zijn dat je er tijdelijk onvruchtbaar van wordt. Al snel werd het dus een erkend anticonceptiemiddel. Tijd om erachter te komen wat het precies is, hoe het werkt en welke soorten er zijn.

De anticonceptiepil in het kort:

Er zijn twee hoofdcategorieën voor de anticonceptiepil: de combinatiepil, en de pil zonder oestrogeen (minipil). Beide varianten bevatten progestageen.
De pil werkt tweevoudig:
- Je eisprong wordt voorkomen en;
- Je baarmoederhals slijm wordt dikker, waardoor innesteling voorkomen wordt.
Er zijn talloze varianten van de pil. Dit is wat je moet weten over de ‘’soorten’’:
- Eerste, tweede, derde of vierde generatie: dit geeft aan hoe ‘’nieuw’’ de pil is. Ze zijn namelijk nog volop in ontwikkeling.
- Een-fase of meer-fasenpil: sommige pillen bevatten dezelfde pil in de hele strip, anderen bevatten andere doseringen voor specifieke stadia in je cyclus.
- Sub-30 en Sub-50: deze benamingen geven aan hoeveel hormonen er in een pil zitten.
De discussie over de pil gaat voornamelijk over de bijwerkingen, zowel wanneer je hem slikt als op de lange termijn. In deze blog lees je meer over de risico’s en wat de onderzoeken hierover zeggen.

Wat zit er in een anticonceptiepil?

De combinatiepil bevat zowel synthetisch oestrogeen als progesteron (nauwkeuriger gezegd progestageen). Ook zijn er pillen zonder oestrogeen, met alleen progestageen.

Oestrogeen wordt vaak omschreven als het ‘vrouwelijke’ hormoon – maar ook mannen hebben het. Het helpt zoals gezegd bij stofwisselingsprocessen in de hersenen, speelt een belangrijke rol tijdens onze puberteit en is o.a. verantwoordelijk voor de groei van secundaire geslachtskenmerken.

Ook is het belangrijk voor je eisprong en ovulatie, en bouwt het mee aan je baarmoederslijmvlies.

Progestageen is kunstmatig progesteron. Progesteron is belangrijk voor je mentale rust, zowel overdag als ‘s nachts. Ook helpt het je menstruatie te reguleren en is het cruciaal voor een gezonde zwangerschap.

Wil je meer weten over wat deze hormonen in je lijf doen? Lees dan mijn blog over deze belangrijke hormonen.

Zo werkt de anticonceptiepil

De combinatiepil of anticonceptiepil, kortweg ‘de pil’ is een van de meest gebruikte vormen van anticonceptie. Het heeft een tweevoudige werking: de hormonen die erin zitten voorkomen dat er een eicel vrijkomt. Ook maken ze het slijm in je baarmoederhals dikker waardoor zaadcellen er lastiger doorheen kunnen. Hoe zit dat nou precies?

De hormonen in de pil geven je een signaal naar je hersenen dat er genoeg hormonen zijn en dat je er niet meer hoeft te maken. Je hersenen scheiden op hun beurt geen hormonen af en de eierstokken krijgen geen signaal om hormonen aan te maken.

Hoe de eisprong wordt voorkomen

De pil onderdrukt specifiek hypothalamisch gonadotropine-releasing hormoon (GnRH) en hypofyse-gonadotropine-secretie die de hormoonproductie regelen. De onderdrukking van deze hormonen onderdrukt je luteïniserend hormoon (LH). Zonder LH krijgen je eierstokken geen signaal om te ovuleren en komt er dus geen ei vrij.

De combinatiepil is hier het ‘sterkst’ in. Met een pil die alleen progestageen bevat, ben je minder goed beschermd. Geschat wordt dat ongeveer de helft of meer van de vrouwen ovuleert tijdens het gebruik van anticonceptie met een pil die alleen progestageen bevat.

Hoe je baarmoederslijmvlies verandert

Progestageen in de pil maakt het endometrium (slijmvlies van de baarmoeder) minder ‘‘aantrekkelijk’’ voor de innesteling van een embryo. Dus zelfs als een eitje zou vrijkomen (wat niet gebeurt) dan zou het zich niet kunnen innestelen. Dat is een soort ‘‘dubbele’’ bescherming.

Wijzigingen in de eileiders mobiliteit

De pil kan ook veranderen hoe het vrouwelijke voortplantingsstelsel functioneert, specifiek in hoe het eitjes ‘‘begeleid’’ richting zaadcellen. Die ontmoeting gaat dan dus niet plaatsvinden.

Welke anticonceptiepillen zijn er?

De keuze is reuze. En sommige vrouwen komen daar achter als hun huisarts ze aan de lopende band een andere pil voorschrijft, wanneer de ene te heftige bijwerkingen veroorzaakt.

In onderstaande tabel (1) zie je een aantal pilsoorten met hun merknamen, maar ze komen met allerlei namen op de markt. Het is dus belangrijk dat wanneer je een pil krijgt voorgeschreven, je altijd uitzoekt wat voor pil het eigenlijk is.

Pilsoort	Merknaam	Werkzame stoffen
		Oestrogeen	Progestageen
Eerste generatie	Microgynon 50	ethinylestradiol	levonorgestrel
Tweede generatie	Microgynon 30, Stediril 30,Trigynon, Trinordiol, Lovette, Microgynon 20	ethinylestradiol	levonorgestrel
	Modicon	ethinylestradiol	norethisteron
Derde generatie	Marvelon, Mercilon	ethinylestradiol	desogestrel
	Femodeen, Meliane, Minulet	ethinylestradiol	gestodeen
Overige	Yasmin, YazDiane 35	ethinylestradiolethinylestradiol	drospirenoncyproteron

Is de Diane-35 nog op de markt?

In Nederland niet, in elk geval niet als anticonceptie. Na een groot schandaal in Frankrijk waarbij de pil werd gelinkt aan het overlijden van minstens tien jonge vrouwen, is de pil nogmaals onder de loep genomen en niet meer als anticonceptie verkrijgbaar. Wel wordt de Diane-35 nog voorgeschreven aan vrouwen die last hebben van o.a. overmatige haargroei of heftige acne. De Diane-35 kan trombose veroorzaken.

Bron artikel

Er is dus niet een soort pil, maar verschillende vormen. Deze zijn op te delen in onderstaande categorieën, waar ook overlap in zit.

Combinatiepil

Deze wordt in Nederland het meest voorgeschreven. Hij bevat oestrogeen (meestal ethinylestradiol, EE) en progestageen.

De combinatiepil is verkrijgbaar in verschillende doseringen, zoals de sub-30 en sub-50. Het cijfer in deze aanduiding geeft aan hoeveel oestrogeen in de pil zit.

Een-fase pil

De meest gebruikte combinatiepil is de een-fasepil. Elke pil bevat dezelfde hoeveelheid hormonen. Je slikt deze 21 dagen, en houdt dan een stopweek waarin je een bloeding krijgt. Let wel, dat is geen echte menstruatie.

Drie-fasen-pil en meer-fasen-pil

Bij de drie-fasen-pil en de meer-fasen-pil is de dosering van de pil niet elke dag hetzelfde, maar aangepast op het verloop van je ‘‘cyclus’’. Je kunt dus niet random een pil uit je strip slikken.

Prostageenpil of minipil

De prostageenpil, ook bekend als minipil, bevat geen oestrogeen. Wil je geen oestrogeen gebruiken of geef je borstvoeding, dan is dit vaak de pil die je krijgt voorgeschreven.

Sub-30 en Sub-50.

Deze benamingen geven aan hoeveel hormonen er in een pil zitten.

Sub-30-pil: bevat minder dan 30 microgram (20 microgram) EE
Sub-50-pil: bevat minder dan 50 microgram (30-37.5 microgram) EE
50-Pil of 50-plus-pil: bevat 50 microgram EE

Eerste tot vierde generatie pil

Heb je je wel eens afgevraagd waarom er naar verschillende generaties wordt gerefereerd als het over pillen gaat? Dat komt omdat de pil ook nog steeds volop in ontwikkeling is. Er wordt vooral geëxperimenteerd met nieuwere progestagenen, voornamelijk om de bijwerkingen te verminderen.

De eerste-generatie pil bevat 50 mcg EE en levonorgestrel als progestageen.
De tweede-generatiepil bevat minder dan 50 mcg EE en als progestageen levonorgestrel, lynestrenol, norethisterone, norelgestromin of norgestimate.
De derde generatie pil: bevat minder dan 50 mcg EE en als progestageen desogestrel of gestodeen.
De vierde-generatie pil: bevat estradiol of minder dan 50 mcg EE en bevat als progestageen drospirenon, diënogest of nomegestrol.

Welke pil is het beste voor jou?

Helaas heb ik daar geen standaard antwoord op. Zoals je ziet zijn er talloze mogelijkheden – juist ook omdat iedereen behoefte heeft aan iets anders. Ik kan je alleen maar aanraden om je goed te informeren over wat elke soort pil doet en welke bijwerkingen ze hebben.

Wat zijn de voordelen van de pil?

De pil heeft uiteraard de nodige voordelen, anders zouden niet zoveel vrouwen hem slikken.

Op de eerste plaats ben je goed beschermd tegen zwangerschap, tenminste als je de pil niet vergeet. De pil is bij juist gebruik 98 tot 99 procent betrouwbaar.

Daarnaast is het voor veel vrouwen een voordeel dat ze ‘controle’ hebben over wanneer ze ongesteld worden. Je kunt namelijk je stopweek overslaan of uitstellen.

Ook kan de pil positieve effecten hebben op bijvoorbeeld acne, je menstruatie minder pijnlijk maken of je humeur stabieler maken. Maar het kan ook een negatief effect hebben op die dingen.

Wat zijn de nadelen van de pil?

Wie de pil krijgt voorgeschreven, staat vaak binnen tien minuten weer buiten de deur van de huisarts. That was easy, right?

Dat terwijl de pil echt een groot effect op je lijf heeft, los van dat het je tijdelijk onvruchtbaar maakt. Dit is wat je moet weten voor je aan de pil begint.

De pil gebruikt mineralen en vitamines in je lijf om te werken

Als je hormonale anticonceptiva gebruikt, gebruikt de pil antioxidanten, vitamines en mineralen in je lijf om te kunnen werken. Dat kan tot tekorten leiden, en dat kun je merken door allerlei klachten.

Anticonceptiepillen gebruiken voornamelijk je B-vitamines (riboflavin, B6, B12 en foliumzuur), vitamine C en E, magnesium en zink. Vermoed je een tekort? Laat je testen en vul het aan met supplementen en gezonde voeding.

De pil geeft een verhoogd risico op kanker

Het risico op bepaalde vormen van kanker wordt verhoogd door het gebruik van anticonceptiepillen. Het risico op borst- (2) -, lever- (3) en baarmoeder- en baarmoederhalskanker (4) (5) is hoger bij vrouwen die orale anticonceptiva gebruiken.

De pil verlaagt de schildklier- en testosteronniveaus (6)

Anticonceptiepillen verhogen de verschillende eiwitten die je hormonen binden, waardoor ze niet meer gebruikt kunnen worden door je lichaam.

Een tekort of teveel aan schildklierhormonen kan flink wat negatieve effecten hebben, waarover je meer leest in mijn blog over de schildklier.

De pil verhoogt het risico op beroerte en bloedstolsels

Die dagelijkse dosis extra oestrogeen? Dat is niet zonder risico’s. Het is al meerdere malen aangetoond dat de pil het risico op bloedstolsels (7), trombose, beroertes en longembolie verhoogt. Ook het risico op hartaanvallen is hoger wanneer je de pil slikt.

De pil heeft een negatief effect op je darmen

En je darmen, dat is where the magic happens als het op je hormonen en een groot deel van je gezondheid aankomt.

Hormonale anticonceptie kan hyperpermeabiliteit van de darm kan veroorzaken (8). Dit wordt ook wel een lekkende darm genoemd. Wanneer je darm begint te “lekken”, kunnen grote onverteerde eiwitten hun weg vinden door je darmwand. Je immuunsysteem wordt daar niet blij van. Het ziet die eiwitten als vreemde indringers, waardoor je voedsel gevoeligheden kunt krijgen. Ook zou er een verhoogd risico zijn op de ziekte van Crohn wanneer je de pil slikt. Oh, en die hormonale disbalans kan ook je kans op schimmelinfecties vergroten.

De pil verhoogt de kans op ontstekingen

Orale anticonceptie verergert insulinegevoeligheid en wordt geassocieerd met meer ontstekingen en pijn. (9)

Heeft de minipil minder bijwerkingen?

Het kan zijn dat je minder bijwerkingen (10) ervaart met de minipil in vergelijk met de combinatiepil. De minipil is echter niet vrij van bijwerkingen en kan vergelijkbare effecten als de combinatiepil hebben.

Hoe zit het met de morning afterpil?

Je vraagt je nu misschien af wat er in de morning after pill zit en of deze hetzelfde werkt. In zekere zin wel!

Er zijn 2 soorten van de morning-afterpil verkrijgbaar

NorLevo, Postinor, of Isteranda
ellaOne

De NorLevo, Postinor of Isteranda bevatten het hormoon levonorgestrel (LNG) als belangrijkste bestanddeel. De ellaOne bevat ulipristalacetat (UPA). Dit is geen hormoon, maar een stofje dat werkt op je hormoonsysteem.

De morning afterpil stelt je ovulatie uit (maar je slaat hem dus niet over). Daarom is het belangrijk dat je hem zo snel mogelijk slikt, voordat je ovuleert. Heb je al een eisprong gehad, dan werkt hij dus niet. De morning after pil veroorzaakt dus geen abortus en werkt ook niet voor de rest van de maand.

Wil je starten met de anticonceptiepil?

Als je besluit dat de pil voor jou de beste optie is, of je slikt hem al en wilt je lichaam ondersteunen, ga dan op onderzoek uit: welke vitamines en supplementen kunnen je helpen? Hoe kun je je levensstijl zo inrichten dat je minimale bijwerkingen ervaart? En welke pil is juist voor jou? Ga altijd het gesprek aan met een expert, voor je zomaar een pil kiest – het is namelijk niet niks.

Ervaar je hormonale klachten en wil je samen kijken naar een passende oplossing en het aanpassen van je leefstijl? Plan dan hier een 1-op-1 sessie met mij in, dan kijk ik als hormooncoach met je mee.

Bronnen: